| W związku ze zmianami deregulacyjnymi w ustawie Prawo przedsiębiorców zmianie uległy m.in. przepisy dotyczące procedury kontroli, w tym treść zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia. Czas trwania wszystkich kontroli u mikroprzedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie będzie mógł przekraczać 6 dni roboczych.
Zasady przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców określa ustawa Prawo przedsiębiorców. Co do zasady organ kontroli planuje i przeprowadza kontrolę po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Analiza obejmuje identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy określa organ kontroli lub organ nadrzędny.
Uprzednie zawiadomienie
Organ kontroli zawiadamia przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.
Ważne! Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.
Od 13 lipca 2025 r. zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli będzie dodatkowo zawierać:
- wstępną listę dokumentów i informacji związanych z zakresem przedmiotowym kontroli, których udostępnienia oczekuje organ kontroli w trakcie kontroli,
- <!–[endif]–>w przypadku kontroli planowej – informację o kategorii ryzyka.
Czynności kontrolne
Czynności kontrolne mogą wykonywać pracownicy organu kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Z odrębnych przepisów może wynikać możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji.
Ważne! Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez osoby niebędące pracownikami organu kontroli.
Zakres kontroli nie może wykraczać poza wskazany w upoważnieniu. Czynności kontrolne muszą być wykonywane w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej.
Kontrolę przeprowadza się w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.
Obowiązujące zasady:
- za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy kontrolę przeprowadza się w miejscu przechowywania dokumentacji (w tym ksiąg podatkowych), jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli,
- za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli,
- za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzone w sposób zdalny za pośrednictwem operatora pocztowego lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli lub przemawia za tym charakter prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
Czynności kontrolne muszą być wykonywane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy. Gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą, konieczność podjęcia takich czynności musi być uzasadniona w protokole kontroli.
Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, z wyłączeniem m.in. przypadków, gdy:
- ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej stanowią inaczej,
- przedsiębiorca wyraził zgodę na równoczesne podjęcie i prowadzenie więcej niż jednej kontroli,
- przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska,
- kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku VAT przed dokonaniem tego zwrotu,
- kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy o Straży Granicznej,
- kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.
Czas trwania postępowania
W związku ze zmianami deregulacyjnymi, czas trwania wszystkich kontroli w jednym roku kalendarzowym nie będzie mógł przekraczać w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców 6 dni roboczych. Zostanie więc od 13 lipca 2025 r. skrócony o połowę z obecnych 12 dni roboczych.
Limit trwania kontroli w przypadku reszty kategorii przedsiębiorców pozostaje bez zmian, tj. nadal będzie wynosić w odniesieniu do:
- małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych,
- średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych,
- <!–[endif]–>pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Ważne! Przedłużenie czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli i wymaga uzasadnienia na piśmie.
Przedłużenie czasu trwania kontroli możliwe jest także wtedy, gdy w toku kontroli zostanie ujawnione:
- zaniżenie zobowiązania podatkowego w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego, jednak nie niższej niż 500 złotych, lub
- zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 50% kwoty zadeklarowanej straty, jednak nie niższej niż 2500 złotych, albo
- w przypadku ujawnienia faktu niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku.
Książka kontroli
Przedsiębiorca zobowiązany jest prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli.
Książkę kontroli można prowadzić w postaci papierowej lub elektronicznej. Wpisów w książce prowadzonej w postaci:
- papierowej – dokonuje kontrolujący,
- elektronicznej – dokonuje przedsiębiorca.
Sprzeciw przeciw czynnościom kontrolnym
W ustawowo określonych sytuacjach przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z naruszeniem przepisów. Sprzeciw wymaga uzasadnienia.
Przedsiębiorca wnosi sprzeciw na piśmie do organu kontroli, którego czynności ten sprzeciw dotyczy. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca musi zawiadomić na piśmie kontrolującego.
Wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może nakazać, w drodze decyzji, wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas niezbędny, nie dłuższy niż 3 dni.
Decyzja nakazująca wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej w razie stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub bezpośredniego zagrożenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Ważne! Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek wykonania czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa, przysługuje odszkodowanie.
Podstawa prawna:
|
